ترک معصیت بخاطر شکر نعمت

وَ قَالَ (علیه السلام): لَوْ لَمْ یَتَوَعَّدِ اللَّهُ عَلَى مَعْصِیَتِهِ، لَکَانَ یَجِبُ أَلَّا یُعْصَى شُکْراً لِنِعَمِهِ.
امام علیه السلام فرمود: اگر خدا تهدید به عذاب در برابر عصیان نکرده بود باز واجب بود که به پاس نعمتهایش نافرمانى او نشود.

ویژگیهای الگوی شایسته

ارزش علم و عالم

وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا أَرْذَلَ اللَّهُ عَبْداً، حَظَرَ عَلَیْهِ الْعِلْمَ.
امام علیه السلام فرمود: هرگاه خداوند بنده اى را (به سبب گناهانش) پست بشمرد علم را از او دریغ مى دارد.

غور نکردن در قضا و قدر

وَ سُئِلَ عَنِ الْقَدَرِ، فَقَالَ (علیه السلام): طَرِیقٌ مُظْلِمٌ فَلَا تَسْلُکُوهُ، [ثُمَّ سُئِلَ ثَانِیاً فَقَالَ] وَ بَحْرٌ عَمِیقٌ فَلَا تَلِجُوهُ، [ثُمَّ سُئِلَ ثَالِثاً فَقَالَ] وَ سِرُّ اللَّهِ فَلَا تَتَکَلَّفُوه.
از امام علیه السلام درباره (قضا و) قدر سؤال کردند، امام علیه السلام فرمود: راه تاریکى است در آن گام ننهید، دریاى ژرفى است در آن وارد نشوید و راه پنهان الهى است، براى دستیابى به آن خود را به زحمت نیفکنید.

حرف مردم و دگرگونی روزگار

وَ قَالَ (علیه السلام): مَا قَالَ النَّاسُ لِشَیْءٍ طُوبَى لَهُ، إِلَّا وَ قَدْ خَبَأَ لَهُ الدَّهْرُ یَوْمَ سَوْءٍ.
امام علیه السلام فرمود: هرگز مردم به چیزى نگفتند: «خوشا به حال آن»؛ جز اینکه روزگار روز بدى را براى او پنهان (و فراهم) کرد.

آنکه فرصت دارد تعلل ورزد

وَ قَالَ (علیه السلام): کُلُّ مُعَاجَلٍ یَسْأَلُ الْإِنْظَارَ، وَ کُلُّ مُؤَجَّلٍ یَتَعَلَّلُ بِالتَّسْوِیف.
امام علیه السلام فرمود: آن کس که زمانش پایان گرفته، خواهان مهلت است و آن کس که مهلت دارد (در انجام کارهاى نیک و نهى از گناه) کوتاهى مى کند.

علم و آگاهی، مانع بهانه جویی

وَ قَالَ (علیه السلام): قَطَعَ الْعِلْمُ عُذْرَ الْمُتَعَلِّلِینَ.
امام علیه السلام فرمود: علم و آگاهى، راه را بر (بهانه جویان و) آنها که تعلّل مى ورزند بسته است.

خطای عوام و کوتاهی خواص

وَ قَالَ (علیه السلام): جَاهِلُکُمْ مُزْدَادٌ، وَ عَالِمُکُمْ مُسَوِّفٌ.
امام علیه السلام فرمود: نادان هاى شما (پیوسته) بر اعمال خلاف خود مى افزایند و دانشمندانتان امروز و فردا مى کنند.

علت بی اثر بودن موعظه

وَ قَالَ (علیه السلام): بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ الْمَوْعِظَةِ حِجَابٌ مِنَ الْغِرَّةِ.
امام علیه السلام فرمود: میان شما و موعظه، پرده اى از غفلت (و غرور) وجود دارد (که مانع تأثیر آن است).

برتری عقل بر امور حسی

وَ قَالَ (علیه السلام): لَیْسَتِ الرَّوِیَّةُ کَالْمُعَایَنَةِ مَعَ الْإِبْصَارِ، فَقَدْ تَکْذِبُ الْعُیُونُ أَهْلَهَا، وَ لَا یَغُشُّ الْعَقْلُ مَنِ اسْتَنْصَحَهُ‏.
امام علیه السلام فرمود: تفکر و اندیشه همچون دیدن با چشم نیست، چراکه گاه چشم، به صاحبش دروغ مى گوید؛ ولى عقل (سلیم) به کسى که از او راهنمایى بخواهد غشّ و خیانت نمى کند.

آماده شدن برای آخرت

وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ تَذَکَّرَ بُعْدَ السَّفَرِ، إسْتَعَدَّ.
امام علیه السلام فرمود: کسى که دورى سفر (آخرت) را به خاطر داشته باشد خود را مهیا مى سازد.

تقدم واجبات بر مستحبات

وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا أَضَرَّتِ النَّوَافِلُ بِالْفَرَائِضِ، فَارْفُضُوهَا.

امام علیه السلام فرمود: هنگامى که نافله ها (مستحبات) به فرائض (واجبات) زیان رساند، آنها را ترک گویید.