جهل و ناآگاهی ، عامل انکار و دشمنی

وَ قَالَ (علیه السلام): النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا.
امام(علیه السلام) فرمود: مردم دشمن چیزى هستند که نمى دانند

سازگاری و هماهنگی با مردم

وَ قَالَ (علیه السلام): مُقَارَبَةُ النَّاسِ فِی أَخْلَاقِهِمْ، أَمْنٌ مِنْ غَوَائِلِهِمْ.
امام علیه السلام فرمود: هماهنگى (معقول) با مردم در اخلاقشان سبب ایمنى از کینه توزى و دشمنى آن هاست.

اعتدال در جدال و خصومت

وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ بَالَغَ فِی الْخُصُومَةِ أَثِمَ، وَ مَنْ قَصَّرَ فِیهَا ظُلِمَ، وَ لَا یَسْتَطِیعُ أَنْ یَتَّقِیَ اللَّهَ مَنْ خَاصَمَ.
امام علیه السلام فرمود: کسى که در دشمنى با مخالفان افراط کند، آلوده گناه مى شود و کسى که کوتاهى کند بر خود ستم کرده (و حقش ضایع مى گردد) و کسى که در مقام خصومت برآید نمى تواند حق تقوا را رعایت کند.

نکوهش دشمنی

وَ قَالَ (علیه السلام) لِرَجُلٍ رَآهُ یَسْعَى عَلَى عَدُوٍّ لَهُ بِمَا فِیهِ إِضْرَارٌ بِنَفْسِهِ: إِنَّمَا أَنْتَ کَالطَّاعِنِ نَفْسَهُ لِیَقْتُلَ رِدْفَهُ.
امام علیه السلام مردى را دید که بر ضدّ دشمنش سعایت و سخن چینى مى کند، اما از طریقى که به خودش ضرر مى زند. به او فرمود: تو به کسى مى مانى که نیزه بر خود مى زند تا کسى را که پشت سرش سوار شده به قتل برساند.

اعتدال در دوستى و دشمنى

وَ قَالَ (علیه السلام): أَحْبِبْ حَبِیبَکَ هَوْناً مَا، عَسَى أَنْ یَکُونَ بَغِیضَکَ یَوْماً مَا؛ وَ أَبْغِضْ بَغِیضَکَ هَوْناً مَا، عَسَى أَنْ یَکُونَ حَبِیبَکَ یَوْماً مَا.
امام علیه السلام فرمود: دوست خود را در حد اعتدال دوست بدار، چراکه ممکن است روزى دشمنت شود وبا دشمنت نیز در حد اعتدال دشمنى کن، زیرا ممکن است روزى دوست تو شود.

دشمنی با نادانسته‌ها

وَ قَالَ (علیه السلام): النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا.
امام(علیه السلام) فرمود: مردم دشمن چیزى هستند که نمى دانند.