انسان ضعیف را با فخر چه کار؟

وَ قَالَ (علیه السلام): مَا لِابْنِ آدَمَ وَ الْفَخْرِ؟! أَوَّلُهُ نُطْفَةٌ وَ آخِرُهُ جِیفَةٌ، وَ لَا یَرْزُقُ نَفْسَهُ وَ لَا یَدْفَعُ حَتْفَهُ.
امام(علیه السلام) فرمود: انسان را با تکبر چه کار؟ در آغاز، نطفه بى ارزشى بود و سرانجام مردارى (گندیده) است. نمى تواند خود را روزى دهد و نه مرگ را از خود دور سازد.

برتری آخرت‌ طلبی بر دنیاطلبی

ضعف و ناتوانی انسان

وَ قَالَ (علیه السلام): مِسْکِینٌ ابْنُ آدَمَ؛ مَکْتُومُ الْأَجَلِ، مَکْنُونُ الْعِلَلِ، مَحْفُوظُ الْعَمَلِ؛ تُؤْلِمُهُ الْبَقَّةُ، وَ تَقْتُلُهُ الشَّرْقَةُ، وَ تُنْتِنُهُ الْعَرْقَة.
امام(علیه السلام) فرمود: بیچاره فرزند آدم، سرآمد زندگی اش نامعلوم، عوامل بیماری اش ناپیدا و (تمام) اعمالش در جایی محفوط است. پشه او را آزار می دهد و گلوگیر شدن (آب یا غذا) موجب مرگ او مى شود و عرق، او را متعفن و بدبو مى سازد.

یاد مرگ و دوری از فخر و تکبر

وَ قَالَ (علیه‏ السلام): ضَعْ فَخْرَکَ، وَ احْطُطْ کِبْرَکَ، وَ اذْکُرْ قَبْرَکَ.
امام(علیه السلام) فرمود: فخرفروشى خود را کنار بگذار و تکبرت را (از خود) فرو ریز و به یاد قبرت باش (و براى آن آماده شو).

ناپایداری و بی‌اعتباری دنیا

وَ قَالَ (علیه السلام): رُبَّ مُسْتَقْبِلٍ یَوْماً لَیْسَ بِمُسْتَدْبِرِهِ، وَ مَغْبُوطٍ فِی أَوَّلِ لَیْلِهِ قَامَتْ بَوَاکِیهِ فِی آخِرِهِ.
امام(علیه السلام) فرمود: چه بسیار کسانى که در آغاز روز زنده بودند اما روز را به پایان نبردند و چه بسیار کسانى که در آغاز شب زندگى شان مورد غبطه مردم بود اما در پایان همان شب عزاداران به سوگشان نشستند

پرهیز از دنیا طلبی

نگاه امام علی (علیه السلام) به مرگ

پندهای مهم اخلاقی

تأثیر یاد مرگ در ترک آرزوها

وَ قَالَ (علیه السلام): لَوْ رَأَى الْعَبْدُ الْأَجَلَ وَ مَصِیرَهُ، لَأَبْغَضَ الْأَمَلَ وَ غُرُورَه.
امام علیه السلام فرمود: اگر انسان، سرآمد زندگى و عاقبت کار خود را مى دید، آرزوها و غرور ناشى از آن را دشمن مى شمرد.

نتیجه برخی ضد ارزشها

ترس از خدا و یاد مرگ

وَ قَالَ (علیه السلام): أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی إِنْ قُلْتُمْ سَمِعَ، وَ إِنْ أَضْمَرْتُمْ عَلِمَ؛ وَ بَادِرُوا الْمَوْتَ الَّذِی إِنْ هَرَبْتُمْ مِنْهُ أَدْرَکَکُمْ، وَ إِنْ أَقَمْتُمْ أَخَذَکُمْ، وَ إِنْ نَسِیتُمُوهُ ذَکَرَکُمْ.
امام(علیه السلام) فرمود: اى مردم از خدایى بترسید که اگر سخنى بگویید مى شنود و اگر چیزى را در دل پنهان دارید مى داند و بر مرگ پیشى گیرید که اگر از آن فرار کنید به شما دست مى یابد و اگر بایستید شما را مى گیرد و اگر فراموشش کنید شما را فراموش نخواهد کرد.

پایان زندگی با آمدن اجل

وَ قَالَ (علیه السلام): إِنَّ مَعَ کُلِّ إِنْسَانٍ مَلَکَیْنِ یَحْفَظَانِهِ، فَإِذَا جَاءَ الْقَدَرُ خَلَّیَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُ؛ وَ إِنَّ الْأَجَلَ جُنَّةٌ حَصِینَةٌ.
امام(علیه السلام) فرمود: همراه هر انسانى دو فرشته است که وى را (از خطرات) محافظت مى کنند، اما هنگامى که روز مقدّر فرا رسد او را در برابر حوادث رها مى سازند و (بنابراین) اجل و سرآمد زندگى (که از سوى خداوند تعیین شده) سپرى است محافظ و نگهدار.