پندهای مهم اخلاقی

نکوهش کوچک شمردن گناه

وَ قَالَ (علیه السلام): أَشَدُّ الذُّنُوبِ، مَا اسْتَهَانَ بِهِ صَاحِبُه.
امام علیه السلام فرمود: شدیدترین گناهان گناهى است که صاحبش آن را کوچک بشمارد.

اعتدال در مدح دیگران

وَ قَالَ (علیه السلام): الثَّنَاءُ بِأَکْثَرَ مِنَ الِاسْتِحْقَاقِ مَلَقٌ، وَ التَّقْصِیرُ عَنِ الِاسْتِحْقَاقِ عِیٌّ أَوْ حَسَد.
امام علیه السلام فرمود: مدح و ستایشِ بیش از حدّ استحقاق، تملّق است و کمتر از استحقاق، عجز ودرماندگى و یا حسد است.

نتیجه درخواست از مردم

وَ قَالَ (علیه السلام): مَاءُ وَجْهِکَ جَامِدٌ، یُقْطِرُهُ السُّؤَالُ؛ فَانْظُرْ عِنْدَ مَنْ تُقْطِرُهُ.
امام علیه السلام فرمود: آبرویت جامد است و تقاضا آن را آب کرده، فرو مى ریزد. ببین آن را نزد چه کسى فرو مى ریزى.

نعمت دست نیافتن به گناه

وَ قَالَ (علیه السلام): مِنَ الْعِصْمَةِ، تَعَذُّرُ الْمَعَاصِی.
امام علیه السلام فرمود: عدم توانایى بر گناه، نوعى عصمت است.

توجه به ناپایدارى دنیا

انسان در گرو اعمال خویش

چشم نداشتن به مال مردم

وقال (علیه السلام): الْغِنَى الاَْکْبَرُ، الْیَأْسُ عَمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ.
امام علیه السلام فرمود: برترین بى نیازى، یأس و چشم پوشى است از آنچه در دست مردم است.

سختی روز مجازات ظالم

وَ قَالَ (علیه السلام): یَوْمُ الْعَدْلِ عَلَى الظَّالِمِ، أَشَدُّ مِنْ یَوْمِ الْجَوْرِ عَلَى الْمَظْلُومِ.
امام علیه السلام فرمود: روز اجراى عدل بر ستمگر، سخت تر است از روز ظلم کردن ستمگر بر مظلوم.

ارزش شکر و خویشتنداری

وَ قَالَ (علیه السلام): الْعَفَافُ زِینَةُ الْفَقْرِ، وَ الشُّکْرُ زِینَةُ الْغِنَى.
امام علیه السلام فرمود: عفّت و خویشتندارى، زینت فقر است و شکر و سپاس، زینت غناو توانگرى است.

تأثیر دولت و قدرت بر اندیشه

وقال (علیه السلام): صَوَابُ الرَّأْی بِالدُّوَلِ؛ یُقْبِلُ بِإِقْبَالِهَا، وَیَذْهَبُ بِذَهَابِهَا.
امام علیه السلام فرمود: رأى صائب همراه با قدرت و حکومت است؛ با آن مى آید و با آن مى رود. (تا راى صائب نباشد قدرت به دست نمى آید، یا تا قدرت در دست نباشد رأى صائب حاصل نمى شود).

لزوم هماهنگى علم فطری و اکتسابی

وقال (علیه السلام): الْعِلْمُ عِلْمَانِ: مَطْبُوعٌ وَ مَسْمُوعٌ؛ وَلاَ یَنْفَعُ الْمَسْمُوعُ، إِذَا لَمْ یَکُنِ الْمَطْبُوعُ.
امام علیه السلام فرمود: علم و دانش دو گونه است: فطرى و شنیدنى (اکتسابى) و دانش شنیدنى سودى نمى دهد هنگامى که هماهنگ با فطرى نباشد.