پرهیز از دنیای فریبنده

وَ قَالَ (علیه السلام): مَثَلُ الدُّنْیَا کَمَثَلِ الْحَیَّةِ، لَیِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِی جَوْفِهَا؛ یَهْوِی إِلَیْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ، وَ یَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ.
امام علیه السلام فرمود: دنیا مانند مار (خوش خط و خال) است که به هنگام لمس کردن نرم به نظر مى‌رسد در حالى که سم کشنده در درون اوست (به همین دلیل) مغرورِ نادان به سوى آن مى‌رود و خردمند عاقل از آن حذر مى‌کند.

غنیمت شمردن فرصت‌ها

وَ قَالَ (علیه السلام): إِضَاعَةُ الْفُرْصَةِ، غُصَّةٌ.
امام(علیه السلام) فرمود: از دست دادن فرصت مایه غم و اندوه است.

نکوهش افراط و تفریط در محبت امام

وَ قَالَ (علیه السلام): هَلَکَ فِیَّ رَجُلَانِ، مُحِبٌّ غَالٍ وَ مُبْغِضٌ قَالٍ.
امام(علیه السلام) فرمود: دو کس درباره من هلاک شدند: دوست غلو کننده و دشمن کینه توز

هشدار از آزمایشهای الهی

وَ قَالَ (علیه السلام): کَمْ مِنْ مُسْتَدْرَجٍ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ، وَ مَغْرُورٍ بِالسَّتْرِ عَلَیْهِ، وَ مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِ؛ وَ مَا ابْتَلَى اللَّهُ أَحَداً بِمِثْلِ الْإِمْلَاءِ لَهُ.
امام علیه السلام فرمود: چه بسیارند کسانى که به سبب نعمتى که به آنها داده شده در غفلت فرو مى‌روند و به سبب پرده‌پوشى خدا بر آنها مغرور مى‌گردند و بر اثر تعریف وتمجید از آنان فریب مى‌خورند و خداوند هیچ کس را به چیزى مانند مهلت دادن (و ادامه نعمت‌ها و ترک عقوبت) آزمایش نکرده است.

توجه به فانی بودن دنیا

وَ قِیلَ لَهُ (علیه السلام) کَیْفَ [تَجِدُکَ] نَجِدُکَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ؟ فَقَالَ (علیه السلام): کَیْفَ یَکُونُ حَالُ مَنْ یَفْنَى بِبَقَائِهِ، وَ یَسْقَمُ بِصِحَّتِهِ، وَ یُؤْتَى مِنْ مَأْمَنِهِ؟!
کسى به امام(علیه السلام) عرض کرد: اى امیرمؤمنان حال شما چگونه است؟ امام(علیه السلام) فرمود: بیمار مى گردد و در حالى (یا در جایى) که خود را در امان مى بیند مرگ دامانش را مى گیرد.

ملاک خوشبینی و بدبینی به مردم

وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا اسْتَوْلَى الصَّلَاحُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ، ثُمَّ أَسَاءَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ لَمْ تَظْهَرْ مِنْهُ حَوْبَةٌ، فَقَدْ ظَلَمَ؛ وَ إِذَا اسْتَوْلَى الْفَسَادُ عَلَى الزَّمَانِ وَ أَهْلِهِ، فَأَحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ، فَقَدْ غَرَّرَ.
امام علیه السلام فرمود : هنگامى که صلاح و نیکى بر زمان و اهلش ظاهر گردد اگر کسى در این حال به دیگرى که از او گناهى ظاهر نشده، گمان بد برد به او ستم کرده است وهنگامى که فساد بر زمان و اهلش مستولى گردد هر کس گمان خوب به دیگرى برد خود را فریب داده است

پندهاى مهم اخلاقى

لازمه محبت اهل بیت علیهم السلام

وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ، فَلْیَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً.
فرمود: هرکس ما اهل بیت را دوست دارد باید پوشش فقر را براى خود مهیا سازد (و آماده انواع محرومیت ها و گرفتارى ها) گردد.

محبت امام علی علیه السلام

وَ قَالَ (علیه السلام): وَ قَدْ تُوُفِّیَ سَهْلُ بْنُ حُنَیْفٍ الْأَنْصَارِیُّ بِالْکُوفَةِ بَعْدَ مَرْجِعِهِ مَعَهُ مِنْ صِفِّینَ وَ کَانَ [مِنْ أَحَبِ] أَحَبَّ النَّاسِ إِلَیْهِ: «لَوْ أَحَبَّنِی جَبَلٌ لَتَهَافَتَ».
به هنگام بازگشت امیرمؤمنان على(علیه السلام) از میدان صفین «سهل بن حنیف» در کوفه چشم از دنیا فرو بست در حالى که محبوب ترین مردم نزد امام(علیه السلام) بود. امام(علیه السلام) فرمود: حتى اگر کوهى مرا دوست بدارد از هم مى شکافد و فرو مى ریزد

شرایط مجریان امر خدا

وَ قَالَ (علیه السلام): لَا یُقِیمُ أَمْرَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ إِلَّا مَنْ لَا یُصَانِعُ وَ لَا یُضَارِعُ وَ لَا یَتَّبِعُ الْمَطَامِعَ.
امام(علیه السلام) فرمود: فرمان خدا را تنها کسى مى تواند اجرا کند که نه سازش کار باشد (و اهل رشوه) و نه تسلیم و ذلیل (در مقابل دیگران) و نه پیروى از طمع ها کند.

دوری اهل بیت از افراط و تفریط

وَ قَالَ (علیه السلام): نَحْنُ النُّمْرُقَةُ الْوُسْطَى، [الَّتِی یَلْحَقُ بِهَا التَّالِی] بِهَا یَلْحَقُ التَّالِی وَ إِلَیْهَا یَرْجِعُ الْغَالِی.
امام(علیه السلام) فرمود: ما تکیه گاه میانه هستیم; (باید) عقب افتادگان به آن ملحق شوند و تندروان به سوى آن باز گردند.

جلوگیری از افراط و تفریط قلب