حکمت بعضی احکام شرعی

نتیجه خوشی دنیا و سختی آن

وَ قَالَ (علیه السلام): مَرَارَةُ الدُّنْیَا، حَلَاوَةُ الْآخِرَةِ؛ وَ حَلَاوَةُ الدُّنْیَا، مَرَارَةُ الْآخِرَةِ.
امام علیه السلام فرمود: تلخى دنیا شیرینى آخرت است و شیرینى دنیا تلخى آخرت.

اراده‌ خدا فوق اراده‌هاست

وَ قَالَ (علیه السلام): عَرَفْتُ اللَّهَ سُبْحَانَهُ بِفَسْخِ الْعَزَائِمِ، وَ حَلِّ الْعُقُودِ، وَ نَقْضِ الْهِمَم.
امام علیه السلام فرمود: خداوند را به‌وسیله بَرهم خوردن تصمیم‌ها، فسخ پیمان‌ها و نقض اراده‌ها شناختم.

اجبار نفس بر انجام کار درست

وَ قَالَ (علیه السلام): أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ، مَا أَکْرَهْتَ نَفْسَکَ عَلَیْهِ.
امام علیه السلام فرمود: برترین اعمال آن است که خود را (به زحمت) بر آن وادار کنى.

عمل نیک، در مقابل گمان نیک مردم

وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ ظَنَّ بِکَ خَیْراً، فَصَدِّقْ ظَنَّهُ.
امام علیه السلام فرمود: کسى که به تو گمان خوبى دارد گمانش را (با عمل) تصدیق کن.

کرامت، سودمندتر از قرابت

وَ قَالَ (علیه السلام): الْکَرَمُ، أَعْطَفُ مِنَ الرَّحِمِ.
امام علیه السلام فرمود: سخاوتمندی بیش از خویشاوندى محبّت آورد.

تلاش برای حفظ نعمتها

وَ قَالَ (علیه السلام): احْذَرُوا نِفَارَ النِّعَمِ، فَمَا کُلُّ شَارِدٍ بِمَرْدُودٍ.
امام علیه السلام فرمود: از فرار کردن (و رمیدن) نعمت‌ها برحذر باشید که هر فرارى بازنمى‌گردد.

تأثیر توانایی در کاهش تمنّا

وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا کَثُرَتِ الْمَقْدِرَةُ [الْمَقْدُرَةُ]، قَلَّتِ الشَّهْوَةُ.
امام علیه السلام فرمود: هنگامى که قدرت بر چیزى فزونى یابد علاقه به آن کم مى‌شود.

عامل افزایش نعمت و زوال آن

وَ قَالَ (علیه السلام): إِنَّ لِلَّهِ [تَعَالَى] فِی کُلِّ نِعْمَةٍ حَقّاً؛ فَمَنْ أَدَّاهُ زَادَهُ مِنْهَا، وَ مَنْ قَصَّرَ فِیهِ خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِهِ.
امام علیه السلام فرمود: خداوند در هر نعمتى حقى دارد. کسى که حق آن را ادا کند، آن نعمت را بر او افزون مى‌کند و کسى که در آن کوتاهى نماید آن نعمت را در خطر زوال قرار مى‌دهد.

زیان پاسخهای زیاد

وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا ازْدَحَمَ الْجَوَابُ، خَفِیَ الصَّوَابُ.
امام علیه السلام فرمود: هنگامى که جواب‌ها زیاد (و دَرهم) شود حق مخفى مى‌گردد.

حفظ حرمت بین خود و خدا

وَ قَالَ (علیه السلام): اتَّقِ اللَّهَ بَعْضَ التُّقَى وَ إِنْ قَلَّ، وَ اجْعَلْ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللَّهِ سِتْراً وَ إِنْ رَقَّ.
امام علیه السلام فرمود: تقوا و پرهیزکارى پیشه کن هرچند کم باشد و میان خود و خدا پرده‌اى قرار ده هرچند نازک باشد.

انتقام سخت خدا از ظالمان

وَ قَالَ (علیه السلام): یَوْمُ الْمَظْلُومِ عَلَى الظَّالِمِ، أَشَدُّ مِنْ یَوْمِ الظَّالِمِ عَلَى الْمَظْلُومِ.
امام علیه السلام فرمود: روز انتقام مظلوم از ظالم، شدیدتر از روز ستم کردن ظالم بر مظلوم است.